🩺 Η ιστορία της ριζικής μαστεκτομής

Από τη ριζικότητα στην εξατομίκευση – η σύγχρονη εποχή της διατήρησης του μαστού

Με αφορμή την ομιλία μου στο Παγκρήτιο Ιατρικό Συνέδριο με θέμα «Η ιστορία της ριζικής μαστεκτομής», αξίζει να θυμηθούμε πώς φτάσαμε από τις εκτεταμένες και ακρωτηριαστικές επεμβάσεις του παρελθόντος στη σημερινή, συντηρητική και εξατομικευμένη προσέγγιση στη θεραπεία του καρκίνου του μαστού.

🔹 Από τους καυτηριασμούς της αρχαιότητας στον Halsted

Η χειρουργική του μαστού έχει βαθιές ρίζες στην ιστορία. Από τον Edwin Smith Papyrus (1600 π.Χ.) και τον Ιπποκράτη, που περιέγραφαν σκληρούς και «ψυχρούς» όγκους, μέχρι τον Avicenna και τον Ambroise Paré που δοκίμασαν πρώιμες μορφές εκτομών και καυτηριασμών, η προσπάθεια για ίαση υπήρξε διαχρονική — αλλά συχνά τραυματική.

Στα τέλη του 19ου αιώνα, ο William Halsted παρουσίασε τη λεγόμενη ριζική μαστεκτομή: μια εκτεταμένη επέμβαση που αφαιρούσε όχι μόνο τον μαστό, αλλά και τους μύες και τους λεμφαδένες της μασχάλης, σε μία προσπάθεια «ριζικής» εκρίζωσης του καρκίνου. Η τεχνική αυτή έσωσε ζωές — αλλά με τεράστιο σωματικό και ψυχολογικό κόστος για τις γυναίκες.

🔹 Οι πρώτες αμφισβητήσεις

Από τη δεκαετία του 1930 και μετά, σπουδαίοι χειρουργοί όπως ο Keynes, ο Patey, ο Auchincloss και αργότερα ο Crile Jr., άρχισαν να μειώνουν την έκταση των επεμβάσεων, διατηρώντας τους θωρακικούς μύες και εφαρμόζοντας ακτινοθεραπεία. Η μεγάλη αλλαγή ήρθε τη δεκαετία του 1970, όταν οι μελέτες του NSABP (B-04) και του Umberto Veronesi απέδειξαν ότι η διατήρηση του μαστού με ακτινοθεραπεία προσφέρει τα ίδια ποσοστά επιβίωσης με τη ριζική μαστεκτομή.

🔹 Από τη ριζική στην εξατομικευμένη χειρουργική

Σήμερα, η φιλοσοφία της θεραπείας έχει αλλάξει ριζικά. Η χειρουργική συντήρησης του μαστού είναι η καθιερωμένη επιλογή για τις περισσότερες γυναίκες, συνδυάζοντας ογκολογική ασφάλεια με σεβασμό στην εικόνα του σώματος και την ποιότητα ζωής.Οι σύγχρονες τεχνικές περιλαμβάνουν:

• Διατήρηση του δέρματος και της θηλής (skin/nipple-sparing mastectomy)

• Ογκοπλαστική χειρουργική, που συνδυάζει ακρίβεια και αισθητική

• Ελάχιστη χειρουργική στη μασχάλη, με στόχο την αποφυγή λεμφοιδήματος

• Συμπληρωματικές θεραπείες (ακτινοθεραπεία, στοχευμένες και ορμονικές θεραπείες) που ολοκληρώνουν τη θεραπευτική προσέγγιση

🔹 Τι κερδίσαμε

Η σύγχρονη χειρουργική του μαστού προσφέρει ισοδύναμα ή και καλύτερα ογκολογικά αποτελέσματα με πολύ μικρότερη νοσηρότητα, λιγότερο πόνο, ταχύτερη ανάρρωση και καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα.Η «κληρονομιά» του Halsted παραμένει: ακριβής ανατομική γνώση και ογκολογική πειθαρχία — αλλά πλέον, με σεβασμό στην ανθρώπινη υπόσταση και θηλυκότητα.

🖋️ Δημοσθένης Μιχελάκης,

Επίκουρος Καθηγητής Γενικής Χειρουργικής – Χειρουργικής Ογκολογίας

Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Κρήτης

Κλινική Χειρουργικής Ογκολογίας – ΠΑΓΝΗ

cretansurgicalservices.net